Het Dengue virus

Overzicht

Dengue (knokkelkoorts) is een virale infectie die zich van muskieten op mensen verspreidt. Het komt vaker voor in tropische en subtropische klimaten.

De meeste mensen die dengue krijgen, hebben geen symptomen. Maar voor degenen die dat wel krijgen, zijn de meest voorkomende symptomen hoge koorts, hoofdpijn, lichaamspijn, misselijkheid en huiduitslag. De meesten zullen ook binnen 1 à 2 weken beter worden. Bij sommige mensen verloopt deze ziekte ernstig met als gevolg dat ze zorg nodig hebben in een ziekenhuis.

Ernstige dengue gevallen kunnen dodelijk zijn.

U kunt het risico op dengue verkleinen door vooral overdag muskietenbeten te vermijden.

Dengue wordt behandeld met pijnstillers, aangezien er momenteel geen specifieke behandeling is.

Symptomen (klachten)

De meeste mensen met dengue hebben milde of geen symptomen en zullen binnen 1 à 2 weken beter worden. In zeldzame gevallen kan dengue ernstig zijn en tot de dood leiden.

Symptomen beginnen meestal 4-10 dagen na infectie en duren 2-7 dagen.

Diagnosis en behandeling

De meeste gevallen van knokkelkoorts kunnen thuis worden behandeld met pijnstillers. Het voorkomen van muskietenbeten is de beste manier om dengue te voorkomen.

Er is geen specifieke behandeling voor dengue. De focus ligt op het behandelen van pijnsymptomen.

Acetaminophen (paracetamol) wordt vaak gebruikt om pijn te beheersen. Niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen zoals ibuprofen en aspirine worden vermeden omdat ze het risico op bloedingen kunnen verhogen.

Er is een vaccin genaamd Dengvaxia voor mensen die minstens één keer dengue hebben gehad en op plaatsen wonen waar de ziekte veel voorkomt.

Voor mensen met ernstige dengue is ziekenhuisopname vaak nodig.

Transmissie (overdracht)

Overdracht via de muskietenbeten

Het virus wordt op de mens overgedragen door de beten van geïnfecteerde vrouwtjesmuskieten, voornamelijk de Aedes Aegypti-muskiet. Andere soorten binnen het geslacht Aedes kunnen ook als vectoren fungeren, maar hun bijdrage is ondergeschikt aan Aedes Aegypti. Deze muskieten kunnen ook het Chikungunyavirus en het Zikavirus overdragen.

Na zich te hebben gevoed met een met DENV geïnfecteerde persoon, repliceert het virus zich in de middendarm van de muskiet voordat het zich verspreidt naar secundaire weefsels, waaronder de speekselklieren. De tijd die nodig is vanaf het innemen van het virus tot de daadwerkelijke overdracht naar een nieuwe gastheer, wordt de extrinsieke incubatieperiode (EIP) genoemd. De EIP duurt ongeveer 8–12 dagen bij een omgevingstemperatuur tussen 25–28°C. Variaties in de extrinsieke incubatietijd worden niet alleen beïnvloed door de omgevingstemperatuur; verschillende factoren, zoals de omvang van de dagelijkse temperatuurschommelingen, het virusgenotype en de initiële virale concentratie, kunnen ook de tijd veranderen die een muskiet nodig heeft om het virus over te dragen. Eenmaal besmettelijk kan de muskiet het virus de rest van zijn leven overdragen.

Overdracht van mens op muskiet

Muskieten kunnen besmet raken door mensen die viremisch zijn met DENV. Dit kan iemand zijn die een symptomatische dengue-infectie heeft, iemand die nog geen symptomatische infectie heeft (ze zijn presymptomatisch), maar ook mensen die geen ziekteverschijnselen vertonen (ze zijn asymptomatisch).

Overdracht van mens op muskiet kan plaatsvinden tot 2 dagen voordat iemand symptomen van de ziekte vertoont en tot 2 dagen nadat de koorts is verdwenen.

Het risico op infectie door muskieten is positief geassocieerd met hoge viremie en hoge koorts bij de patiënt; omgekeerd zijn hoge niveaus van DENV-specifieke antilichamen geassocieerd met een verminderd risico op infectie door muskieten. De meeste mensen zijn ongeveer 4-5 dagen viremisch, maar viremie kan wel 12 dagen duren.

Overdracht van moeder op kind (zwangerschap)

De primaire wijze van overdracht van DENV tussen mensen wordt gedaan door muskieten. De muskiet is in dit geval de vector. Er zijn echter aanwijzingen voor de mogelijkheid van maternale overdracht (van een zwangere moeder op haar baby). Tegelijkertijd lijken de verticale transmissiesnelheden laag, waarbij het risico van verticale transmissie schijnbaar verband houdt met het tijdstip van de dengue-infectie tijdens de zwangerschap. Wanneer een moeder een DENV-infectie heeft als ze zwanger is, kunnen baby’s last hebben van vroeggeboorte, een laag geboortegewicht en ‘fetal distress’.

Andere vormen van overdracht

Zeldzame gevallen van overdracht via bloedproducten, orgaandonaties en transfusies zijn geregistreerd. Evenzo is ook transovariële overdracht van het virus binnen muskieten geregistreerd.

Risico factoren

Eerdere infectie met DENV verhoogt het risico dat het individu ernstige dengue kan krijgen.

Verstedelijking (vooral ongepland) wordt in verband gebracht met dengue-overdracht via meerdere sociale en omgevingsfactoren: bevolkingsdichtheid, menselijke mobiliteit, toegang tot betrouwbare waterbronnen, manieren van wateropslag enz.

De risico’s van de gemeenschap voor dengue hangen ook af van de kennis, houding en gedrag van de bevolking ten opzichte van dengue, evenals de implementatie van routinematige duurzame vectorbestrijdingsactiviteiten in de gemeenschap.

Derhalve kunnen ziekterisico’s veranderen en verschuiven met klimaatverandering in tropische en subtropische gebieden, en vectoren kunnen zich aanpassen aan een nieuwe omgeving en klimaat.

Preventie

De muskieten die dengue verspreiden zijn overdag actief.

Tot dusver is in sommige landen één vaccin (Dengvaxia) goedgekeurd en in licentie gegeven. Alleen personen met bewijs van een eerdere dengue-infectie kunnen echter door dit vaccin worden beschermd. Verschillende aanvullende kandidaat-vaccins voor dengue worden momenteel geëvalueerd.